Sokółka - moje kochane miasto.

Moje miasto nie jest duże, ale ma za to ciekawą historię. Chciałabym opowiedzieć wam o czasach Drugiej Wojny Światowej. Wówczas Sokółka bardzo dzielnie walczyła. W naszym mieście mieszkało wielu Żydów, którzy byli prześladowani. Całe rodziny zostawały wysyłane do obozów koncentracyjnych, gdzie spalano ich żywcem lub zatrudniano do pracy ponad ich siły. Nie wyobrażam sobie teraz, aby małe dzieci pracowały lub walczyły w obronie Ojczyzny. Przenieśmy się teraz w czas boleści, smutku i heroicznej walki...

Historia ośmioletniej dziewczynki
1 września 1939 roku.

Skończyły się wakacje. Ubrałam się do szkoły, zjadłam śniadanie i wyszłam z domu. Przed bramką spotkałam się z przyjaciółmi. Nagle zauważyliśmy samoloty. Na ulicach było pełno żołnierzy. Nie wiedzieliśmy, co się dzieje. Niemieckie bombowce zrzucały bomby, które na szczęście nie wybuchały. Rodzice zabrali nas do domów. Nie poszliśmy do szkoły, ponieważ zaczęła się II wojna światowa.
W pierwsze dni szkoła znajdowała się na plebani. Zajęcia szkolne wyglądały tak, że pracowaliśmy na polach lub zamiataliśmy rynek. Panował straszny głód i bieda. Do getta trafiało coraz więcej żydów. Pewnego dnia gdy szliśmy po mleko, usłyszeliśmy głos dobiegający zza muru getta. To był krzyk małego, umierającego z głodu, dziecka. Prosiło o chleb. Rzuciliśmy mu kawałek. Po pewnym czasie niemieccy żołnierze zebrali wszystkie księgi żydowskie i spalili je na rynku.
W tym czasie prowadziliśmy prawie normalne życie. Bawiliśmy się jak każde małe dzieci. Chodziliśmy na "Bałkany" i śpiewaliśmy piosenki. Sokółka wyglądała jak zwykle tylko, że na ulicach było pełno żołnierzy. Dla żydów nie pozwalano chodzić po chodnikach dlatego chodzili po ulicy, tuż za krawężnikiem. Mojego brata wywieźli do Niemiec w wagonach towarowych.

Dorośli dużo rozmawiali o rozstrzeliwaniu ludzi z obozów. Pewnego dnia sama widziałam ten przerażający widok. Gdy szłam po mleko, zauważyłam Schultza z jego wielkim, okropnym psem. Szedł na rynek z karabinem. Żydów ustawiono w szeregu, pan Schultz wykonywał wyroki.
Mieliśmy swój własny schron. W czasie walk o wyzwolenie Sokółki przyszli rosyjscy żołnierze i postawili swoje karabiny na nasz bunkier. Moja mama wybiegła i prosiła ich, aby nie strzelali, bo są tam dzieci. Przed Niemcami uciekaliśmy do Słojnik. Był to straszny czas. Dwa razy byłam w 1 klasie.
Po wojnie udałam się do klasy wstępnej. gdzie nauczono nas wiadomości z 1,2,3 klasy. Nie chcę więcej tego przeżywać. Sokółka walczyła wtedy bardzo dzielnie. Dużo ludzi poległo w walce, a niektórzy po prostu za coś czego nie zrobili. Moje miasto nie zmieniło się bardzo od tamtego czasu. Większość domów żydowskich nadal stoi. W miejscu Synagogi stoi teraz szkoła nr 2.

Opracowała Ewa Krupa klasa VIa - na podstawie wywiadu z rodowitą sokółczanką.

Karta z historii

Po 1918r. Sokółka znalazła się w niepodległej Polsce. Dwudziestolecie międzywojenne było okresem odbudowy i rozwoju miasta.
W 1939r., w przeddzień wybuchu II wojny światowej, mieszkało w Sokółce 7 tys. osób, w tym 3 tys. narodowości żydowskiej. Jesienią 1939r. Sokółka została włączona do ZSRR i weszła w skład Białoruskiej Republiki Socjalistycznej. W latach 1941-1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. Było wówczas siedzibą powiatu, z placówką gestapo, żandarmerii i policji. Miała też Sokółka swoje getto dla ludności żydowskiej. Przy likwidowaniu getta jego mieszkańców wywieziono do obozu zagłady w Treblince i tam wymordowano.
W czerwcu 1944r. Sokółka została wyzwolona przez wojska radzieckie. Bezpośrednio po wyzwoleniu miasto liczyło 4879 mieszkańców. Lata powojenne to okres odbudowy ze zniszczeń wojennych oraz rządów komunistycznych. Powrót do demokracji zapewniły dopiero wybory parlamentarne w czerwcu 1990r. Oraz późniejsze wolne wybory do władz lokalnych.

Wykaz grobów zbrodni niemieckich na terenie powiatu sokólskiego

miejsce rok ofiary

Buchwałowo 1943 15

Plac Targowy 1943 30

Dąbrowa 1944 30

Zalesie 1943 11

Wykaz żołnierzy z powiatu sokólskiego walczących pod Monte Cassino

Kazimierz Boboryko
Bolesław Chomko
Stanisław Chomko
Jan Grabowski
Alfons Klej
Stanisław Lewoniewski
Dymitr Naumowicz
Stanisław Jarowski
Mieczysław Gutowski, lotnik
Stanisław Gabiniewicz
Zygmunt Boćkowski,lotnik
Konstanty Kalinowski
Michał Urban
Edward Poźniak

Pieśń o Monte Cassino

Czy widzisz te gruzy na szczycie
Tam wróg twój się kryje jak szczur
Musicie, musicie, musicie
Za kark wziąć i strącić go z gór.

I poszli szaleni, zażarci
I poszli zabijać i mścić
I poszli jak zawsze uparci
Jak zawsze na honor się bić.

Czerwone maki na Monte Cassino
Zamiast rosy piły polską krew,
Po tych makach szedł żołnierz i ginął
Lecz od śmierci silniejszy był gniew.

Opracowane na podstawie książki Tadeusza Gajdzisa pt. Ziemia zroszona łzami - Ewa Krupa klasa VIa