kontakt

Temat: Ocalić od zapomnienia - historia jednego dywanu
Scenariusz lekcji z przyrody, w szkole podstawowej z elementami dziedzictwa kulturowego w regionie, przeprowadzonej w klasie IV.

Cele:
Uczeń po skończonej lekcji powinien:

• znać twórczość ludową w regionie
• umieć wskazać przedmioty służące do wyrobu dywanów: kołowrotek, niczenice, płochy, czółenka, żelazko; spośród wszystkich eksponatów znajdujących się w izbie regionalnej w klasopracowni
• wiedzieć co to jest dywan dwustronny, jako dzieło tkactwa

• zainteresowanie się własnym regionem i jego tradycjami
• poznanie pani Heleny Olechnowicz i jej twórczości na podstawie przeprowadzonego wywiadu

• wzbogacenie słownictwa o wyrazy dotyczące twórczości ludowej, szczegółnie tkactwa
• umiejętność użycia właściwych nazw do odpowiednich czynności wykonywanych w procesie tkania dywanu
• umiejętność ułożenia eksponatów etnograficznych związanych z tkactwem w odpowiedniej kolejności
• kształtowanie postawy szacunku dla pracy rąk ludzkich
• pielęgnowanie tradycji kulturowych poprzednich pokoleń
• postawa dociekliwego poszukiwania wiedzy o ginących zawodach w regionie i jego tradycjach

• pogadanka, praca z tekstem (wywiady), poszukująca, aktywizująca (kula śniegowa)

• praca indywidualna, praca w grupach, zbiorowa

• eksponaty etnograficzne związane z omawianą twórczością ludową czyli tkactwem
• izba regionalna w klasopracowni nr 14 z hasłem Ocalić od zapomnienia
• wywiady przeprowadzone przez uczniów
• tekst wywiadu z tkaczką dla każdej grupy

1. Część wstępna

1. Nawiązanie do tematu
   • Skojarzenie do hasła znajdującego się na ścianie w klasie i wyłożonych eksponatów - Ocalić od zapomnienia.
   • Dlaczego w klasie zbieramy różne stare rzeczy?
   • Dlaczego chcemy je ocalić od zapomnienia?
   • Wyobraź sobie co by było, gdyby przez kilka pokoleń nikt nic nie mówił o tym co robił, nie można by było znaleźć żadnej informacji ani rzeczy.

2. Podanie tematu i celów lekcji.

Temat: Ocalić od zapomnienia - historia jednego dywanu

Co? W jaki sposób? Po co?

Pytania te są celem lekcji.

1. Jak nazywa się przekazywanie czegoś z pokolenia na pokolenie, np. obrazów, przepisów kulinarnych?
   
   ..................................................................................
   (dziedzictwo)

2. Po co zbieramy stare pamiątki i spisujemy informacje?
   
   ..................................................................................
   (żeby ocalić od zapomnienia)

Zapis na tablicy i w zeszycie.

2. Praca w grupach

1. Sprawdzimy teraz co powinniśmy ocalić od zapomnienia.
   • uczniowie, którzy zgłosili się do wykonania tego zadania na poprzedniej lekcji, odczytują sporządzone notatki (praca indywidualna)
   • dwie uczennice czytają przeprowadzony wywiad z tkaczką Heleną Olechnowicz i rozdają kopie każdej z czterech osobnych grup

2. Praca w grupach.
   • zapoznać się z rzemiosłem tkactwa na podstawie analizy tekstu wywiadu
   • każda grupa układa łańcuch czynności związanych z wytkaniem dywanu
   • grupy po kolei podchodzą do eksponatów, dotykają je, oglądają: planują ułożenie w kolejności odpowiedniej do czynności

3. Praca zbiorowa metodą śniegowej kuli (zapis na tablicy)
   
   W jaki spośob powstaje dywan?

Z wcześniej opracowanych łańcuchów czynności i obejrzanych eksponatów każda grupa po kolei od 1 do 6 (klasa liczy 23 osoby) podaje jedną propozycję we właściwej kolejności, którą zapisujemy na tablicy.
Członkowie zespołów układają w kolejności przedmioty z wystawki, służące do wyrobu dywanu.

Przykładowy zapis:

strzyżenie owiec	nożyce do strzyżenia owiec
gremplowanie	wełna owcza
przędzenie nici z wełny	kołowrotek
farbowanie	motek wełny nici białych i kolorowych
zwijanie w kłębki	kłębki nici
snucie
nawijanie
wrzucanie nici do niczennic	niczennice
wciąganie przędzy do płochy	płocha - fragment
tkanie	czółenka i cewki, lajstka
utkany dywan	bieżnik, makatka
prasowanie dywanu	żelazko z duszą

Za każdy trafnie podany zapis i wybrany eksponat, grupa (każdy uczeń) otrzymuje po 1 pkt. za aktywność.

4. Chętni uczniowie próbują w kolejności pod opieką nauczyciela, kręcić kołowrotkiem. Trudna to sztuka i nielicznym się udaje. Nie każda dziewczynka mogłaby być prząśniczką.

3. Część końcowa.
   
   Dlaczego chcemy ocalić od zapomnienia twórczość ludową?
   
   • odpowiedzi indywidualne uczniów
   • zapis wniosku końcowego na tablicy i w zeszycie
   Twórczość ludowa jest dziedzictwem kultury naszego regionu. Poznając przeszłość, poznajemy korzenie, z których się wywodzimy, dlatego należy ją ocalić od zapomnienia.
   
   • ocena aktywności uczniów

4. Praca domowa dla chętnych.
   
   Zredaguj zaproszenie na wystawę tkactwa dwuosnowego pani Heleny Olechnowicz, krótko je reklamujac.
   

Eulalia Mroczko

P.S. Wywiad uczniwie mogą przeprowadzić z inną osobą zajmującą się tkactwem i wykorzystać go na lekcji.